Media codziennie zapisują nas „pasjonującymi” wynikami badań nad ludzkimi zachowaniami. Hasła typu „Wydamy więcej pieniędzy na zakupy świąteczne!” czy „Przeciętnie spędzamy w Internecie ponad 3 godziny dziennie” docierają codziennie do milionów odbiorców mediów. Kwestią ich wiarygodności zajęli się studenci SWPS, którzy postanowili sprawdzić, jak na reakcje ankietowanych wpływa skala odpowiedzi w pytaniach kwestionariuszowych.

Z przeprowadzonych eksperymentów wynika, że zarówno zmiana zakresu informacji, które skala przedstawia bezpośrednio, jak i graficzna modyfikacja tych samych opcji odpowiedzi, mają wpływ na wskazania osób badanych. Nie jest zatem pewne na ile deklaracje dotyczące przykładowo czasu spędzanego w Internecie czy wydatków świątecznych wynikają z rzeczywistych doświadczeń badanych, a w jakim stopniu są zależne od ramy spostrzegania, którą tworzą przedstawione opcje odpowiedzi.

–Nieodłącznym elementem badań sondażowych i konsumenckich opartych na kwestionariuszu jest skala odpowiedzi. Jej merytoryczna i graficzna konstrukcja działa jak rama, która zmienia sposób postrzegania danego problemu, a często zniekształca jego obraz – mówi Aleksandra Żyłowska, współautorka badania i zwraca uwagę, że sposób zaprezentowania różnych informacji wpływa na spostrzeganie danego problemu, dlatego zaobserwowane zjawisko nazwano ramą spostrzegania.

Zdaniem badaczy konsekwencje wpływu skali odpowiedzi można zaobserwować także w badaniach konsumenckich. Zniekształcające działanie ram spostrzegania może dać błędny obraz produktu. W wyniku tego, może dojść do podjęcia nietrafnej i kosztownej decyzji inwestycyjnej firmy, która m.in. na podstawie badań rynkowych zdecyduje o wprowadzeniu lub zmianie wizerunku produktu.

W ramach projektu badawczego zrealizowano 3 eksperymenty. Dwa pierwsze metodą kwestionariuszową, a trzeci za pośrednictwem Internetu. W badaniach wzięło udział łącznie ok. 1000 osób. Grupa była zróżnicowana pod względem wiekowym (17-70 lat), a także pod względem wykształcenia (podstawowe, średnie, wyższe). Badanie przeprowadzili Aleksandra Żyłowska i Marcin Kossek, studenci III roku psychologii społecznej w SWPS w Warszawie pod kierunkiem mgr Małgorzaty Wawrzyniak z Katedry Psychologii Osobowości na przełomie 2010 i 2011 roku.

Badanie pt. „Ramy spostrzegania na przykładzie subaddytywności ocen częstości i dostępności opinii wzbudzanych przez pytania kwestionariuszowe” otrzymało nagrodę główną I stopnia w konkursie psychologicznym podczas XVI Studenckiej Sesji Naukowej w SWPS.

Źródło: SWPS